Ümitsizlik

F.Nietzsche ve J.Breuer

Irwin Yalom'un Nietzsche Ağladığında adlı romanında ele aldığı ümitsizlik,varoluşcu olsun veya olmasın her insan evladının kıyısından köşesinden kapıldığı bir durum.Ümit etmenin mutlulukla bağlantılı olduğu diyarlarda,ümitsizliğin saplantılarla birlikte intihar eğilimine sürüklediği ise bir başka gerçek.Ümitsizlik insan beyninde işgale devam ettiği sürece kendi hakikatini bulma çabasında insanın intihar kıyılarında gezinmesi normalleşmeye başlar.Çünkü Nietzsche'nin ağzıyla konuşursak 'ölümün son iyiliğidir:bir daha ölmemek'.Nietzsce'nin ümitsizlikten beslenmesi bizimde onun sözlerinden,hayat görüşünden beslenmemize vesile oluyor ki insanı anlamaya en çok yaklaşan isimdir gözümde.Diyalogların kurgudan ibaret olmasına karşın bize sunulan tıbbi bir tedavisi olmayan ümitsizliği iyileştirme uğraşları,baca temizleme adını verdikleri bir nevi psikologla olan randevu seansları ve ümitsizliğe neden olan semptomları bulma çabaları romana hayran olmak için esas neden.

Romanda ümitsizliğe ait en önemli bölüm ise Yunan mitolojisinde Pandora'nın kutusu açıldığında kutudan çıkmayan kötülüğün adının umut olmasıdır.Lakin romanda da belirtlidiği gibi insanlar bunu hep yanlış yorumladı ve ümit etmenin esasında iyliğinden,yüceliğinden söz ettiler.İnsanın pollyannacılık oynamasına vesile olan 'ümit' Hacitokankoli'nin 'insanın acıdan haz duyması' üzerine yazmış olduğu yazıdan da yola çıkarak ümit etmenin insanın kendisini işkenceye teslim etmesine ve haliyle ümit etmeyi işkenceyi uzatmaya bağlayabiliriz.Çünkü biliriz ki sevgi umutlardan ibarettir,umutsa umutsuzluktan.

Ümitsliziğin kıyısında gezinirken umut etmekten bahsetmemek olmaz.Nasıl ki ümitsizlik intihara atılan ilk adım ise umut etmekte hayata bağlanmayı sağlayan halat gibidir.Umut kavramına dair en çok öğeyi bunu bas bas bağıran eserlerde değilde Eşkiya filminde Şener Şen'in oynadığı Baran karakterinde gördüm.Hapiste ölüme direnmesi,dostunun ihanetinden güç almasının tek nedeniydi Keje'yi bir kez daha görebilmek arzusu ve bu nedenle onu öldürmeyen onu güçlü kılmıştı.

-Adres nere?Keje diye biri adres İstanbul.

Repliğin içinde barındırdığı ümitsizliğe inat Baran'ın içinde yatan sevdiğine özlem onu bulmak adına tek ümidi olmuştu.Diğer taraftan Keje'nin ise tek ümidiydi yıldızların kaymaması.Baran ölüme giderken de kimseye boyun eğmeden,içi huzur dolu gidiyordu.Elbette gönül ister ki yıldızlar kaymasın gökyüzüne hep tebessümle bakalım ama en nihayetinde insanız biz acıdan zevk alırız gerektiğinde kendi işkencemizi de hazırlarız.Bu nedenle ümitsizliği yok sayamıyoruz ve nadiren ümide bel bağlıyoruz.

Son dönemde bende paranoyak beynime ümitsizliği armağan etmiş bulunuyorum.Nietzsche'den beslenmek en sakin anlarımı oluşturuyor ki hayatın kendisi acı verici ve maalesef pollyannacılık buralarda oynanan bir oyun değil.